کلاردشت

برخی از هموطنان مایلند نه فقط برای یک سفر چندروزه، بلکه یک یا چند سال در کلاردشت اقامت کنند. یا حداقل قصد اجاره یک ویلا را به صورت سالانه دارند. که هر زمان خواستند بتوانند کلاردشت را به عنوان یک خانه دوم برای سفر و استراحت شان در نظر بگیرند. سوالی که می‌پرسند این است که شرایط زندگی در کلاردشت چگونه است؟ وضعیت کسب و کار چگونه است؟ امنیت، خلق و خو ها و آداب و رسوم چطور است. اهالی بومی این شهر چه شکل ارتباطی با غیربومی‌ها دارند؟ کلاردشت از سال ۱۳۹۲ از شهر به شهرستان ارتقاء یافته است و اکنون در امور ادای خود کاملاً مستقل است. به این معنا که تمام ارگان‌ها و مراکز مالی و اداری کلاردشت در خود آن قرار دارد و بی‌نیاز از شهرهای اطراف خود است. جمعیت این شهر در حدود سی هزار نفر می‌باشد. (سال ۱۳۹۷) با این حال به این خاطر که این شهر از مقاصد بسیار مشهور گردشگری ایران است جمعیت توریست آن برای مثال در تابستان حدود ده هزار نفر بوده و این جمعیت بر جمعیت بومی آن افزوده می‌شود. بسیاری از مشاهیر و بزرگان لشگری و کشوری در کلاردشت اقامتگاه دارند یا حداقل هر ساله رفت و آمد دارند. اینکه کلاردشت به تهران بسیار نزدیک است احتمالاً باعث این امر شده است.

کلاردشت، به شدت دچار اقتصاد ناپایدار است. کارمندی و شغل‌های متداول مانند نانوایی و تعمیر ماشین و پارچه فروشی و غیره را کنار بگذاریم، می‌ماند درآمد ناشی از گردشگری و اجاره شبانه و البته املاک و ساخت و ویلا و شغل‌های مرتبط با آن مانند مصالح ساختمانی و ابزار و یراق و نیروی کار متناسب با آن. و اما علاوه بر آن تقریباً هیچ! در این میان چند کارخانه ماسک یا فرش یا دامداری و غیره وجود دارد که بی‌اندازه شایسته ستایش هستند، اما دیگر نه. متاسفانه نه جامعه علمی مسیر و بستر کسب و کار پایدار را فراهم آوردند و ایده‌های مدون خود را به جامعه ارایه دهند و نه سرمایه داران منطقه دل آن را دارند که در چنین مسیرهایی به ایجاد شغل همت کنند. کلاردشت، توان بسیار بالایی در گردشگری دارد که تا امروز هیچ خبری از هتل‌های خوب و مراکز رفاهی و شهر بازی خوب و پارک خوب و سینما و اقامتگاه‌های شاخص و سیرک و باغ وحش و کارهای بوم گردی و موزه های مردم شناسی و غیره، هیچ ندارد! از کشاورزی و دامداری هم که چون فرهنگ تعاون و اتحاد و شفافیت کارهای مالی نیست، همچنان غیرصنعتی و بی‌فایده. امید است با افول بازار املاک و سودآور نبودن فعالیت‌های غیرتولیدی، به سمت رونق تولید و کسب و کارهای مفید برویم.

شهر تهران حدود شصت هزار هکتار مساحت دارد. کلاردشت فقط چهار هزار هکتار. این یعنی کلاردشت یک پانزدهم تهران وسعت دارد. و محدوده شهری و روستایی کلاردشت که امکان ساخت دارد و به اصطلاح به آن می‌گویند داخل بافت، یک دهم آن است. بنابراین، می‌شود گفت شهر کلاردشت، یک صد و پنجاهم تهران است!

اغلب مردم کلاردشت به زبان طبری مازندرانی صحبت می‌کنند. گیلکی و کردی کرمانشاهی نیز در بسیاری از روستاهای کلاردشت رایج است. علاوه بر این ترکی قشقانی نیز در روستای بازارسر صحبت می‌شود.

کلاردشت شهری باستانی و قدمتی  ۴۰۰۰ ساله دارد. گواه این امر یافته‌هایی است که در حفاری تپه اجابیت در حدود سال ۱۳۱۰ انجام شد. در آن زمان به دستور پهلوی اول قرار بود اقامتگاه یا کاخی در آن منطقه احداث کنند که این جام زرین و اشیاء مشابه دیگری در هنگام پی کنی یافت شد. جام زرین کلاردشت کاملاً از طلا ساخته شده است. این جام در حدود ۴۰۰۰ هزار سال قبل ساخته شده و اکنون در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می‌شود. احتمالاً در آن زمان کلاردشت به عنوان یک دشت زیبا و خوش آب و هوا مورد توجه مردمان آن دوران هم قرار گرفته بود! علاوه بر این کلاردشت دارای بسیاری از آثار به جا مانده از قدیم است. تقریباً در سراسر نقاط کلاردشت اشیاء و وسایل به جا مانده از صدها و هزاران سال قبل خارج شده و این امر نشانگر قدمت این شهر است. جام زرین کلاردشت. 

کلار به معنای شهر یا آبادی است و کلاردشت به معنای شهری است در دل دشت. به همین نام تپه‌ای نیز در وسط دشت کلاردشت وجود دارد. که احتمالاً نام کلاردشت از آنجا آمده، تپه کلار. تپه‌ای که امروز جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این تپه به صورت مصنوعی ساخته شده است. به بیان دیگر خاک آن از جایی دیگر به اینجا آورده شده است. بر روی تپه آثار شهر قدیمی وجود دارد و طبق نظر باستان شناسان مرکز حکومت محلی بوده است. برای اطلاع بیشتر به یادداشت [تپه کلار] مراجعه بفرمایید. جام طلایی دو شیر یکی از آثار باستانی است که در منطقه کلاردشت و در زمان پهلوی اول کشف شده است. این جام نقش برجسته دارای دو سر شیر از طرفین به جام پرچ شده‌ است. قدمت این جام ۸۰۰ سال پیش از میلاد برآورد شده است. جام طلایی کلاردشت در تهران و در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. این جام در زمان پهلوی اول پشتوانه ملی پول ایران محسوب می‌شده است.

کلاردشت تا سال ۱۳۹۲ از بخش‌های شهرستان چالوس بود. در این سال کلاردشت به صورت مستقل یک شهرستان شد و البته شهرستانی کوچکی است. به عبارت دیگر دشت کلاردشت که توسط کوه‌های متعدد محصور شده است، به تنهایی یک شهرستان است و حتی مرزن آباد نیز جزء آن نیست. مرزن آباد یکی از بخش‌های شهرستان چالوس است. کلاردشت جمعیتی در حدود ۲۶۰۰۰ نفر دارد و شامل سی محله یا روستا می‌شود که یک سوم این‌ها در حوزه شهری و مابقی در حوزه روستایی است. کلاردشت تقریباً دارای تمامی ادارات هفده گانه دولتی است و بانک‌های ملی، ملت، سپه، کشاورزی، صادرات، تجارت و رفاه در آن شعبه دارند. کلاردشت در درجه اول یک شهر توریستی است و درآمد حاصل از آن، درآمد اول شهروندان این شهر است. در درجات بعدی، خدمات ساختمانی و تا حدودی دامداری و کشاورزی زمینه‌های کسب و کار این شهر نسبتاً کوچک است.

کلاردشت مجموعا شامل حدود ۳۰ محله مختلف است که از این تعداد شش تا درون محدوده شهر و باقی جزو روستای های پراکنده پیرامون آن است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت کلاردشت ۳۳۷۰۰ نفر است. مرکز تجاری کلاردشت شهر حسن کیف است. کلاردشت در عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و طول جغرافیایی ۵۱ درجه شرقی قرار دارد. وسعت این دشت حدود ده هزار هکتار است و در تراز ارتفاعی متوسط ۱۲۵۰ متری از دریا واقع شده است.

احتمالا یه عالمه خاطرات خوش. البته این تا حدودی شوخی است. با این حال، کلوچه ..

فاصله کلاردشت تا تهران : ۱۸۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا مرزن آباد : ۳۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا چالوس : ۶۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا نوشهر : ۷۵ دقیقه

فاصله کلاردشت تا عباس آباد : ۴۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا متل قو (سلمانشهر) : ۷۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا نمک آبرود : ۸۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا تنکابن : ۸۰ دقیقه

فاصله کلاردشت تا رامسر : ۹۰ دقیقه

کَلار
شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمین قوم تپوری بودند. کَلار (kalār) [فتحه بر حرف ک] شهری در غرب طبرستان و در ناحیه رویان و رستمدار بوده و به گفته مورخین صدر اسلام فاصله ناتل تا چالوس یک منزل و فاصله چالوس تا کلار یک منزل و فاصله کلار تا دیلم یک منزل بوده‌است. همچنین کلار نام دژی در فراسوی رود چالوس در کنار رود سردآبرود بوده که مرزهای کوهستانی رویان و طبرستان را از حمله دیلمیان محفوط می‌داشت. شهر کَلار در دوران اسپهبد شهریار سال ۱۳۶ هجری مرکز رویان و مرکز بخش کوهستانی طبرستان بوده‌است. شهر کلار و چالوس در سال ۱۴۴ قمری توسط عمر بن علاء عامل خلافت عباسی فتح شد.نخستین بار در قرن سوم نام کَلار به عنوان ناحیتی در طبرستان در متون تاریخی ثبت شده‌است. ابن خردادبه شهرهای ساریه، آمل و چالوس را جز شهرهای جلگه‌ای طبرستان و شهرهای رویان و کلار را جز شهرهای کوهستانی طبرستان دانسته‌است. ابن خردادبه می‌نویسد: در طبرستان شهرهای رویان، آمل، ساریه، شالوس، لارز، شرز، طمیس، دهستان، کلار، گیلان و بدشوارگر می‌باشد. اصطخری مورخ قرن سوم می‌نویسد: آمل، ناتل، سالوس، کلار، رویان، میله، برجی، چشمهٔ‌الهم، ممطیر، ساری، مهروان، لمراسک و تمیشه در شمار طبرستان است. ابن رسته مورخ قرن سوم، طبرستان از جانب مشرق به گرگان و قومس و از طرف مغرب به دیلم و از طرف شمال به دریا و از طرف جنوب به به بعضی از نواحی قومس و ری محدود می‌شود. به گفته ابن رسته مراکز و بخش‌های طبرستان چهارده تا است و خورهٔ آمل که کرسی و مرکز آن ناحیت است و شهرهایش عبارتند از: ساری و مامطیر و تُرنجه و روُبست و میله و مرارکدیه (کدح) و مِهروان و طَمیس و تَمار و ناتل و شالوس و رویان و کلار.واژه کَلار (kalār) دگرگون گشته واژه کَلاک (kalāk) و کَلات (kalāt) در مفهوم قلعه هست که در زبان مازندرانی بصورت کَلا (kalā) و کُلا(kolā) تلفظ می‌شود و در مفهوم دژ و آبادی مجهز به جایگاه دفاعی می‌باشد و این واژه در اکثر نام روستاهای مازندران از تنکابن تا گرگان دیده می‌شود.
کَلارستاق
کَلارستاق (kalārestāq) [فتحه بر حرف ک] نام ناحیتی در طبرستان و رستمدار است که از رود نمک آبرود در غرب تا رود چالوس در شرق که به ترتیب آن را از بخش‌های لنگا و کجور جدا می‌کنند، امتداد دارد. کلارستاق از جنوب توسط ارتفاعات تخت سلیمان و کندوان در کوه‌های البرز مرکزی از طالقان جدا می‌شود که شامل شهرستان‌های چالوس و کلاردشت است. نخستین بار در قرن هشتم اولیاءالله آملی در کتاب تاریخ رویان نام کلارستاق را به عنوان ناحیتی آباد در رستمدار طبرستان ثبت نموده‌است که تحت حاکمیت نصیرالدوله شهریار حاکم رستمدار بوده‌است. نصیرالدوله شهریار با لشکرکشی به گیلان، گرجیان، دیلمان و اشکور، موجب آبادانی رستمدار شد و تا تیمجان رودسر در قلمرو او بود.بومیان کلارستاق به زبان مازندرانی و گویش طبری کلارستاقی صحبت می‌کنند. منطقه کلارستاق (چالوس، مرزن آباد و کلاردشت) به همراه کُجور (نور و نوشهر)، لنگا (عباس‌آباد و نشتارود) و تنکابن بخشی از رویان کهن بود که بعدها رستمدار نام گرفت. رویان کهن از نواحی غربی طبرستان محسوب می‌شده‌است.
کلاردشت
کِلاردشت (kelārdašt) [کسره بر حرف ک] نام ناحیتی کوهستانی در غرب مازندران در منطقه رستمدار و کلارستاق می‌باشد. نخستین بار در قرن نهم ظهیرالدین مرعشی در کتاب تاریخ طبرستان و رویان و مازندران نام کلاردشت را به عنوان ناحیتی در مازندران بصورت کلاره‌دشت ثبت نموده‌است.
موقعیت کلاردشت در طبرستان
از کلاردشت به عنوان یکی از شهرهای طبرستان یاد شده‌است. ابن رسته مورخ قرن سوم، طبرستان از جانب مشرق به گرگان و قومس و از طرف مغرب به دیلم و از طرف شمال به دریا و از طرف جنوب به به بعضی از نواحی قومس و ری محدود می‌شود. به گفته ابن رسته مراکز و بخش‌های طبرستان چهارده تا است و خورهٔ آمل که کرسی و مرکز آن ناحیت است و شهرهایش عبارتند از: ساری و مامطیر و تُرنجه و روُبست و میله و مرارکدیه (کدح) و مِهروان و طَمیس و تَمار و ناتل و شالوس و رویان و کلار (کلاردشت). اصطخری می‌نویسد: آمل، ناتل، سالوس (چالوس)، کلار (کلاردشت)، رویان، میله، برجی، چشمهٔ‌الهم، ممطیر، ساری، مهروان، لمراسک و تمیشه در شمار طبرستان است. ابن حوقل در وصف طبرستان می‌نویسد: بزرگترین شهر طبرستان شهر آمل و در زمان ما حاکم نشین آنجاست. از پلور تا آمل یک منزل است و از آمل به شهر میله دو فرسخ و از میله تا تریجی دو فرسخ و از تریجی به ساری یک منزل و از ساری تا استرآباد چهار منزل و از استرآباد تا گرگان دو منزل راه است و از آمل تا ناتل یک منزل و از ناتل تا چالوس یک منزل و به سمت دریا تا عین الهم یک منزل است. ابن حوقل می‌نویسد: شهرهای آمل، شالوس (چالوس)، کلار (کلاردشت)، رویان، میله، تریجی، عین الهم، مامطیر، ساریه و طمیسه جز ولایت طبرستان است.مقدسی نیز در احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم «جرجان، طبرستان، دیلمان و جیلان» را در اقلیم پنجم عالم معرفی کرده‌است.مقدسی همچنین طبرستان را دارای کوه‌های بسیار و باران فراوان، وصف کرده و آمل را مرکز طبرستان و چالوس، مامَطیر، تُرنجَه، ساریه، تمیشه و… را از شهرهای طبرستان دانسته‌است.به نقل از حدود العالم تمیشه، لمراسک، ساری، مامطیر، تریجی، میله، آمل، الهم، ناتل، رودان، چالوس و کلار (کلاردشت) در شمار طبرستان هستند. به گزارش مؤلف حدود العالم ناتل، رودان، چالوس و کلار (کلاردشت) شهرک هایی‌اند اندر کوه و شکستگی‌ها و این ناحیتی است هم از طبرستان و لکن پادشاهی دیگر است و پادشاه آن استندار خوانند. ابوالقاسم بن احمد جیهانی در کتاب اشکال‌العالم می‌نویسد: از شهرهای طبرستان: آمل، ناتل، سالوس (چالوس)، کلارودان (کلاردشت)، عین‌الهم، مامطیر، ساری، تمیشه، استرآباد، جرجان، آبسکون و دهستان است. راه آمل به دیلم، آمل تا ناتل از آنجا تا سالوس و از آنجا تا کلار و از آنجا تا دیلم است. رابینو می‌نویسد: وسعت دیلم تا بیش از یک منزلی مغرب ناحیه کلار طبرستان نبوده‌است. حمزه اصفهانی مورخ قرن سوم در کتاب سنی ملوک الارض و الانبیا می‌نویسد: طبرستان دارای کوره‌های بسیار بود که یکی از آنها سرزمین دیلم است و ایرانیان دیلمیان را اکراد طبرستان می‌نامیدند چنان‌که عربان مردم عراق را اکراد سورستان می‌خواندند. ابن اسفندیار طبرستان را از شرق تا غرب، محدود به دینارجاری تا ملاط دانسته، که معادل تقریبی کردکوی و رودسر کنونی هستند. ابن اسفندیار در کتاب تاریخ طبرستان از شهرهای طبرستان که دارای جامع و مصلی بودند چنین نام می‌برد: به هامون آمل، ساری، مامطیر، رودبست، تریجه، میله، مهروان، اهلم، پای‌دشت، ناتل، کنو، شالوس (چالوس)، بیخوری، لمراسک، طمیش و به کوهستان کلار (کلاردشت)، رویان، نمار، کجویه، ویمه، شلنبه، وفاد، الجمه، شارمام، لارجان، امیدوارکوه، پریم و هزارگری.ظهیرالدین مرعشی در کتاب تاریخ طبرستان و رویان و مازندران می‌نویسد: حد طبرستان از طرف شرقی دیناره‌جاری و از طرف غربی ملاط که آن قریه شهر هوسم که اکنون به فرضه روده‌سر اشتهارد دارد. حد مازندران از طرف شرقی بیشه انجدان می‌باشد و از طرف غربی ملاط می‌باشد. حد گرگان حالیا که به استرآباد مشهور است و اصلاً دهستان می‌گفتند شرقی دیناره جاری است که حد شرقی تمام طبرستان است و غربی انجدان که حد شرقی مازندران است. به گفتهٔ ظهیرالدین مرعشی مازندران بخشی از طبرستان است و سرزمین طبرستان، گرگان و مازندران هر دو را در بر می‌گرفت.

تاریخ کلاردشت با نام تاریخی کلار، از شهرهای بومی و تاریخی طبرستان است که نامش در منابع تاریخی سده‌های نخست اسلامی و آثار جغرافی‌نگاران به‌عنوان شهری آباد و یکی از پایگاه‌های اسپهبدان طبرستان آمده‌است. موقعیت جغرافیایی آن در منطقه کوهستانی و هم‌مرز با دیلم خاصه، مطابق با کلاردشت در مازندران امروزی بوده‌است. پژوهشگران باستان‌شناس بر این باورند که شهر کلار در دوره اسلامی بعنوان مرکز فرمانروایان اسلامی کلار در محوطه ای بالغ بر ۲۵ هکتار که امروزه در زبان طبری به شهر دِلِه (Shahr-e Dele) به معنای «محوطه واقع شده درون شهر» نامیده می‌شود، با فاصله اندکی از بقایا و موقعیت جغرافیایی شهر کلار دوره ساسانی در فاصله یک و نیم کیلومتری محور شمالی تپه کلار و در مجاورت حریم شمالی رودخانه سرد آبرود بنا شده بود. هرچند که این شهر در میانه سده سوم هجری مرکز شکل‌گیری قیام علویان طبرستان بر ضد طاهریان بوده‌است. در منابعی چون «المسالک و الممالک» ابن خردادبه و «البلدان» ابن فقیه و «مسالک و ممالک» اصطخری و صورة الارض ابن حوقل و کتاب حدود العالم از کلار بعنوان یکی از شهرهای آباد طبرستان یاد شده‌است. در حدود العالم آمده‌است: «ناتل و چالوس و روذان و کلار، شهرک‌هایی اند اندر کوه‌ها و شکستگی‌ها و این ناحیتی است هم از طبرستان … و کلار و چالوس بر حدی است میان دیلم خاصه و طبرستان … و ایشان را هیچ شهری با منبر نیست و شهرشان کلار است و چالوس» در آثار مورخانی چون ابن اسفندیار و اولیاالله آملی و طبری نیز در روایت رخدادهای طبرستان در دوره اسلامی بارها از شهر کلار و اسپهبدان، مرزبانان و بازرگانانی که از این منطقه و شهر برخاسته اند، یاد کرده‌اند. پژوهشگران تغییر نام شهر تاریخی کلار به کلارستاق و کلاردشت بعنوان یک منطقه را دال بر کاهش اهمیت شهری و جایگزینی اهمیت منطقه ای آن در طبرستان دانسته‌اند. اهمیت موقعیت شهر تاریخی کلار بعنوان سرحد دیلم خاصه و طبرستان و نیز وجود راه ارتباطی دره چالوس با نواحی آن سوی رشته کوه البرز به‌ویژه ری در دوران آغازین اسلامی چنان بوده که در سده دوم اسلامی، شاهزادگان دودمان پادوسبانیان طبرستان از این شهر بعنوان پایگاه قدرت خود بهره ببرند. نام کلار در رخدادهای مهم طبرستان چون شورش طبرستان یا همان شورش همگانی اسپهبدان و مردم طبرستان که بسال‌های ۱۶۹ و ۱۸۱ هجری قمری که به کشتار گسترده والیان عرب خلیفه عباسی انجامید و همچنین در شورش مازیار به سال ۲۲۴ هجری قمری، بعنوان نقش آفرینان آن رخدادها آمده‌است. در سال ۲۵۰ هجری قمری کلار نخستین محل ورود و بیعت حسن بن زید در طبرستان بود و بدین گونه رخداد تشکیل دولت شیعی علویان در طبرستان رقم خورد.
آثار تاریخی
گنجینه کلاردشت
در سال ۱۳۱۸ هـ. ش به هنگام پی‌کنی به منظور احداث قصر اجابیت در گنج تپه روستای اجابیت کلاردشت تعدادی ظروف زرین و مفرغی و سفالین کشف و به گنجینه کلاردشت معروف گردید. اشیاء مکشوفه سفالی شامل قمقمه، کوزه، بشقاب و ظروف لوله دار و ریتون بود و ظروف زرین مجموعه فوق شامل جام و خنجر و … و در مجموعه به وزن ۵۷۴٫۷۹ گرم در ابتدا به عنوان پشتوانه اسکناس با خزانه بانک ملی تسلیم و در سال ۱۳۲۲ به موزه ایران باستان (موزه ملی) تحویل گردید. در بین اشیاء مکشوفه جام زرین استوانه‌ای شکل با نقش سه شیر با سر برجسته از لحاظ تکنیک ساخت قابل مقایسه با جام مارلیک است. روی هم رفته گنجینه کلاردشت بیانگر فرهنگ و هنر پیشرفته منطقه در هزاره‌های دوم و اول ق. م و ارتباط گسترده آن با مناطق گیلان و حسنلو آذربایجان و سیلک کاشان ونیز لرستان است.
مجموعه سیمین کلاردشت
علاوه بر مجموعه فوق در طی کاوش‌های باستان‌شناسی و با عملیات ساختمانی مجموعه ظروف سیمین بعضاً با نقوش طلاکوب متعلق به دوره ساسانی کشف گردیده‌است ازجمله این ظروف جام‌های متعدد با نقوش انسانی و حیوانی است به عنوان نمونه روی دو جام سیمین قباد اول اولین پادشاه ساسانی سوار بر اسب در صحنه شکار گورخر به تصویر کشیده شده‌است نیز تنگی نقره‌ای با پس زمینه طلایی، نقوش و تصاویر رامشگران را به صورت برجسته در صحنه نوازندگان و در میان انواع جانوران مانند روباه، کبک، بلدرچین و ببر نشان می‌دهد.
تاریخچه
از آثاری که در ناحیهٔ کلاردشت و تپه‌های اطراف آن کشف شده معلوم می‌شود که قسمتی از این منطقه در ادوار باستانی، آباد و دارای ساکنینی بوده‌است. از شاعران، ابوذر فقیه ملک مرزبان که اشعاری در توصیف کلاردشت سروده‌است می‌توان نام برد.